Σε θέση ετοιμότητας

Στον αέρα το Βοήθεια στο Σπίτι

Της Ρούλας Σαλούρου

Στον αέρα βρίσκεται ίσως το πλέον επιτυχημένο πρόγραμμα κοινωνικών δομών, το Βοήθεια στο Σπίτι, που έχει χαρακτηριστεί και όχι άδικα, μια από τις τελευταίες νησίδες κοινωνικής πολιτικής που παρέχει στήριξη σε χιλιάδες συνταξιούχους και ανήμπορους ηλικιωμένους, πάνω από μια 10ετία. Το πρόγραμμα, ήρθε  να συμπληρώσει το κενό μόνιμα θεσμοθετημένων υπηρεσιών ενός συγκροτημένου κράτους πρόνοιας, βρέθηκε όμως στις συμπληγάδες του μνημονίου, αλλά και μιας απίστευτης προχειρότητας, έλλειψης ολοκληρωμένου σχεδίου αλλά και της συνήθους κακοδιαχείρισης των ευρωπαϊκών κονδυλίων.

Πλέον, η ιδιωτικοποίηση των συγκεκριμένων δομών αποτελεί ένα ισχυρά πιθανό ενδεχόμενο, σε μια περίοδο που οι ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας αυξάνονται με μαθηματική πρόοδο. Κάτι, που όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, φοβίζει τόσο το υπουργείο Εργασίας όσο και την Τοπική Αυτοδιοίκηση που αποτελεί μέχρι σήμερα τον ενδιάμεσο φορέα του προγράμματος, αλλά και τους περίπου 3.500 εργαζόμενους σε αυτό. Με τον νόμο  4052/ 2012 θεσμοθετήθηκε το πρόγραμμα «Κατ` οίκον φροντίδας Συνταξιούχων» ως διάδοχη μορφή του «Βοήθεια στο Σπίτι». Το πρόγραμμα φεύγει από τις δημοτικές προνοιακές δομές και περνά σε κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, ιδιωτικές εταιρείες καθώς και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Αλλαγές υπάρχουν και όσον αφορά στους δικαιούχους, καθώς αναμένεται να διευρυνθεί και σε άλλες κοινωνικές ομάδες που έχουν ανάγκη, όπως για παράδειγμα ανάπηροι, ή και καρκινοπαθείς. Μετά από πολλές διαβουλεύσεις εξασφαλίστηκε η αυτοχρηματοδότησή του, μέσω του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ)  και το πρόγραμμα διαθέτει για το πρώτο έτος της λειτουργίας του, ποσό 58 εκατ. ευρώ.

Αν και αρχικά προβλεπόταν ότι η λειτουργία του θα ξεκινήσει την 1η Απριλίου, δόθηκε μια ακόμη παράταση, η τελευταία σύμφωνα με πληροφορίες από το υπουργείο Εργασίας, έως τον Σεπτέμβριο.

Στο μεσοδιάστημα, διατηρούνται οι υφιστάμενες δομές, με χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Τις προηγούμενες ημέρες εκταμιευθήκαν τα ποσά για τη μισθοδοσία των πάνω από 3.500 εργαζόμενων για το δεύτερο εξάμηνο του 2012. Υπάρχουν βέβαια και Δήμοι, που χρωστούν στους εργαζόμενούς τους ακόμη και από το 2003.

Παράλληλα, το υπουργείο Εργασίας ανέθεσε στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, έρευνα που θα αποτυπώσει στατιστικά την υφιστάμενη κατάσταση. Τον αριθμό των εμπλεκόμενων, των εργαζόμενων και κυρίως των ωφελούμενων, που μέχρι και σήμερα αποτελεί αριθμό λάστιχο, αφού κυμαίνεται από 30.000 (εκτίμηση του υπουργείου) έως και 130.000 (εκτίμηση των Δήμων). Αντίστοιχη διαφοροποίηση διαπιστώνεται και όσον αφορά στο κόστος ανά ωφελούμενο. Σύμφωνα με πληροφορίες, η καταρχήν καταγραφή δείχνει ότι υπάρχουν τεράστιες διαφοροποιήσεις μεταξύ των 280 δομών. Η ψαλίδα ανοίγει από 81 ευρώ ανά ωφελούμενο και φθάνει σε συγκεκριμένες περιπτώσεις τα 7.700 ευρώ ανά άτομο. Υπάρχουν σήμερα, δήμοι, για τους οποίους η διαφορά κυμαίνεται μεταξύ 1.500 και 1.200 ευρώ, και άλλοι, που κινούνται μεταξύ των 600 και 300 ευρώ. Καταγράφονται δηλαδή δήμοι δύο ταχυτήτων αλλά και ωφελούμενοι δύο ταχυτήτων μέσα στους ίδιους δήμους…

Στο υπουργείο Εργασίας έθεταν ως στόχο του νέου προγράμματος, να παραμείνει διαχειριστής η τοπική κοινωνία, παρακάμπτοντας την έλλειψη καλών πρακτικών και τις πελατειακές σχέσεις του παρελθόντος.

Προ των πυλών η ιδιωτικοποίηση…

Σύμφωνα με τα οριζόμενα στον ν. 4052/2012 το ΙΚΑ θα συνάπτει ειδικές συμβάσεις με παρόχους με τις οποίες αυτοί θα αναλαμβάνουν, έναντι καθορισμένης αμοιβής ανά ωφελούμενο, να παρέχουν υπηρεσίες κατ` οίκον βοήθειας στους δικαιούχους της αυξημένης κατ` οίκον φροντίδας. Οι πάροχοι αυτοί μπορεί να είναι ή να ανήκουν σε:

α) επιχειρήσεις Δήμων,

β) επιχειρήσεις Περιφερειών,

γ) νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου.

δ) νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου κερδοσκοπικού ή μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με σκοπό κοινωνικής φροντίδας ή υγείας κατά τις καταστατικές τους διατάξεις,

ε) αμιγώς ιδιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν στο σκοπό τους την κοινωνική ανάπτυξη ή πρόνοια ή συναφή προς τα ανωτέρω σκοπό κατά το οικείο καταστατικό.

στ) Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Κοινωνικής Φροντίδας του ν. 4019/2011.

Η διάταξη αυτή έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση των Δήμων και των εργαζόμενων, που καταγγέλλουν το υπουργείο Εργασίας για προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του προγράμματος, αφού απουσιάζει η συμμετοχή της πολιτείας. Παράλληλα, ειδικά οι εργαζόμενοι επισημαίνουν ότι τα νέα κριτήρια που θέτει το πρόγραμμα, βγάζουν εκτός μια μεγάλη ομάδα μέχρι σήμερα ωφελούμενων και δεν ανταποκρίνεται στον σκοπό και τους στόχους του Βοήθεια στο Σπίτι.

Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) ήδη έλαβε απόφαση να μην συμμετάσχει με οποιονδήποτε τρόπο στο νέο πρόγραμμα, ζητώντας την ένταξή του στο νέο ΕΣΠΑ για την περίοδο 2014 – 2020, υποστηρίζοντας ότι οι δομές και οι κοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων όχι μόνο δεν πρέπει να αποδυναμωθούν, αλλά αντίθετα πρέπει να ενισχυθούν. Οι δήμαρχοι υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται να δεχθούν κατάργηση των κοινωνικών δομών και υπηρεσιών, οι οποίες αποτελούν την τελευταία νησίδα κοινωνικής πολιτικής του κράτους.

Από την πλευρά του το υπουργείο Εργασίας ξεκαθαρίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν επιτρέπει την συνέχιση της κοινοτικής χρηματοδότησης του προγράμματος, ενώ επισημαίνουν ότι ακόμη κι αν μπορούσε  να ενταχθεί στη χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, πλέον, οι ανάγκες έχουν διευρυνθεί και έχουν προτεραιότητα άλλες δράσεις. Παράλληλα, επισημαίνεται ότι ενώ οι ιδιώτες δεν μπορούν πλέον να αποκλειστούν, προτεραιότητα θα έχουν οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί, τους οποίους μπορούν να συστήσουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, με την υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας και των δήμων.

Όμως, η άρνηση των μέχρι σήμερα εμπλεκόμενων φορέων, έχει ανοίξει διάπλατα την πόρτα της εισαγωγής των ιδιωτών στο πρόγραμμα.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες πάνω από 120 ιδιωτικές εταιρείες έχουν εγγραφεί στα μητρώα του ΙΚΑ, την ίδια στιγμή που οι εργαζόμενοι φοβούνται να δημιουργήσουν κοινωνικούς συνεταιρισμούς και οι δήμοι αδυνατούν να διατηρήσουν τους εργαζόμενούς τους, χωρίς κρατική χρηματοδότηση. Βάσει καταγγελιών, κάποιες εταιρείες ήδη προσεγγίζουν εργαζόμενους και τους προτείνουν μέσω «ενοικίασης» δουλειά με 500 – 600 ευρώ, όταν η δαπάνη ανά ωφελούμενο, εκτιμάται από το υπουργείο Εργασίας σε 1.200 ευρώ.

Αν και ο χρόνος πιέζει ασφυκτικά, στο υπουργείο θεωρούν ότι το στοίχημα της κοινωνικής οικονομίας δεν έχει χαθεί, ενώ εντός Ιουλίου αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία, πιλοτικά, κάποιες δράσεις σε συγκεκριμένους δήμους, με τη συνεργασία και τη στήριξη τοπικών φορέων.

Βέβαια, η αντικατάσταση του Νίκου Παναγιωτόπουλου από τον νέο υφυπουργό Εργασίας Βασίλη Κεγκέρογλου, αποτελεί ένα ακόμη πρόβλημα, καθώς ο χρόνος πιέζει και οι ημερομηνίες είναι αμείλικτες.

www.capital.gr