Θέσεις του ΣΚΛΕ για το ΒΣΣ

Αθήνα 15/ 3 / 2011
Αρ.πρωτ. 9460

Προς: Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης,
Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού και Δράσεων ΕΚΤ,
υπόψη κ. Χρήστου Κύρκογλου,
κ. Γ. Αμίτση (kirkchri@mou.gr)


Θέμα: «Προγράμματα Βοήθεια στο Σπίτι και Κοινωνική Μέριμνα»


Ο Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος είναι το επιστημονικό και επαγγελματικό σωματείο των 5.000 Κοινωνικών Λειτουργών της Ελλάδος και αριθμεί 30 Περιφερειακά και Τοπικά Τμήματα σε ολόκληρη τη χώρα από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη. Οι Κοινωνικοί Λειτουργοί της χώρας μας πάντοτε βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή του αγώνα για την παροχή υπηρεσιών στους πολίτες σε τοπικό επίπεδο σύμφωνα με τις αρχές του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της διαφάνειας, της ισοτιμίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Στο χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης ο Σ. Κ. Λ. Ε. και τα μέλη του με την καθημερινή επαγγελματική τους δράση έχουν συμβάλλει αποφασιστικά στη δημιουργία, ανάπτυξη και καθιέρωση πολύ σημαντικών Κοινωνικών Προγραμμάτων – Δομών που σήμερα θεωρούνται υψηλής προτεραιότητας σε κάθε Δήμο.
Η ενασχόληση σας με τα Προγράμματα Βοήθεια στο Σπίτι ξεκινάει σε μία κρίσιμη χρονική στιγμή για την πορεία των προγραμμάτων. Πρόσφατη είναι η έκδοση της νέα ΚΥΑ 1.605/οικ.3.85 (ΦΕΚ 17/Β/14.1.2011) που καθορίζει το Σύστημα Διαχείρισης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Προγραμμάτων. Σύμφωνα με αυτή, οι Δομές Βοήθεια στο Σπίτι & Κοινωνική Μέριμνα εντάσσονται στην πράξη «Εναρμόνιση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής μέσω παροχής κατ’ οίκον υπηρεσιών φροντίδας σε εξαρτώμενα μέλη των οικογενειών ανέργων και αναγνωρισμένα επαπειλούμενων με ανεργία εργαζομένων που ωφελούνται από ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης», του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» 2007−2013 του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Ως Περίοδος υλοποίησης του φυσικού αντικειμένου της πράξης είναι η 01.01.2011−31.12.2011.
Ως ωφελούμενοι των προγραμμάτων, οι οποίοι διατηρούν συγγενική σχέση με τους εξυπηρετούμενους, ορίζονται:
 Άνεργα άτομα εγγεγραμμένα στον ΟΑΕΔ εισερχόμενα σε ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης όπως η κατάρτιση, η εξατομικευμένη προσέγγιση/συμβουλευτική, κλπ, με προοπτική να εισέλθουν ή να επανέλθουν στην αγορά εργασίας.
 Εργαζόμενα άτομα τα οποία αναγνωρισμένα είναι επαπειλούμενα με ανεργία, εισερχόμενα σε ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης με προοπτική να διασφαλίσουν την απασχόλησή τους ή να διευκολυνθούν στην κινητικότητα της εργασίας τους ή ενεργώς αναζητούντα εργασία άτομα ασφαλισμένα στον ΟΓΑ εισερχόμενα σε ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης με προοπτική να εξεύρουν εργασία, πιστοποιημένα από τον ΟΑΕΔ.
Κατά συνέπεια ωφελούμενοι των προγραμμάτων δεν είναι πλέον οι ηλικιωμένοι αλλά οι συγγενείς τους με συνέπεια να αποκλείονται από τους εξυπηρετούμενους των Δομών τα μοναχικά ηλικιωμένα άτομα τα οποία αποτελούσαν την κατεξοχήν ομάδα–στόχο των Προγραμμάτων. Ακόμα και αν δεν αποκλείονται τα άτομα αυτής της κατηγορίας δεν είναι επιλέξιμη για χρηματοδότηση η παροχή υπηρεσιών στα μέλη αυτής της ομάδας πληθυσμού. Επιπλέον, δεν γίνεται καμία πρόβλεψη για τη χρηματοδότηση των Δομών για το μεταβατικό στάδιο από 1/1/2011 μέχρι και την ένταξη τους στο ΕΠ του Υπουργείου Εργασίας.
Με τον τρόπο αυτό πραγματοποιείται μία σημαντική αλλοίωση των θεμελιωδών αρχών του Προγράμματος Βοήθεια στο Σπίτι, που φθάνει στα όρια της κατάργησης του για αυτούς που το έχουν περισσότερο ανάγκη. Ειδικότερα με τον τρόπο αυτό, η δομή Βοήθεια στο Σπίτι από ολοκληρωμένη υπηρεσία Πρωτοβάθμιας Κοινωνικής Φροντίδας υποβαθμίζεται σε μέτρο για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας ανέργων και επαπειλούμενων από ανεργία.
Όλα αυτά τα χρόνια η δράση Βοήθεια στο Σπίτι έχει καταξιωθεί στην ελληνική κοινωνία ως ολοκληρωμένο πρόγραμμα παροχής οργανωμένης και συστηματικής πρωτοβάθμιας κοινωνικής φροντίδας, από ειδικούς επιστήμονες και καταρτισμένα στελέχη όπως και από εθελοντές και φορείς κοινωνικής αλληλεγγύης της κοινότητας, σε μη αυτοεξυπηρετούμενους πολίτες, ηλικιωμένους, άτομα με αναπηρίες, με προτεραιότητα σε αυτούς που διαβιούν μόνοι τους και το εισόδημά τους δεν τους επιτρέπει να εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες υπηρεσίες εξυπηρέτησης. Η εναρμόνιση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής των οικογενειών των ωφελούμενων αποτελούν μέρος αλλά όχι το μοναδικό και κύριο ζητούμενο της δράσης.
Παρά την καταξίωση του προγράμματος στην ελληνική κοινωνία το πρόγραμμα παραμένει χωρίς την απαραίτητη θεσμική ολοκλήρωση του. Η δράση υλοποιείται ως μέρος ευρωπαϊκών προγραμμάτων άλλοτε τομεακών και άλλοτε περιφερειακών. Η λειτουργία των δομών συχνά δεν περιλαμβάνεται στις συνήθεις δραστηριότητες των οργανικών μονάδων των δήμων που την έχουν αναλάβει. Ωστόσο, η αρμοδιότητα για την παροχή βοήθειας στο σπίτι ανήκει στους Δήμους και τα ΚΑΠΗ και περιγράφεται με σαφήνεια στους οργανισμούς των ΚΑΠΗ. Μάλιστα, μετά την ψήφιση του νέου Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων η αρμοδιότητα για την παροχή υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας γίνεται αποκλειστική και με το με το άρθρο 97 του Νόμου 3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης) θεσμοθετείται στα πλαίσια κατάρτισης των Οργανισμών Εσωτερικής Υπηρεσίας και η δημιουργία Μονάδας Άσκησης Κοινωνικής Πολιτικής και Πολιτικών Ισότητας (Διεύθυνση Κοινωνικής Πολιτικής) με αυξημένες αρμοδιότητες στον τομέα της κοινωνικής φροντίδας.
Θεωρούμε ότι σε αυτή τη συγκυρία και έπειτα από 14 χρόνια λειτουργίας έχει φτάσει ο καιρός να δοθεί μία λύση στο πρόβλημα της λειτουργίας και της χρηματοδότησης των Προγραμμάτων Βοήθεια στο Σπίτι και Κοινωνική Μέριμνα με τρόπο σταθερό και βιώσιμο που θα εξασφαλίζει την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών στους ωφελούμενους τους. Μία τέτοια λύση περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
 Είναι ανάγκη να διευκρινιστεί άμεσα ότι το νέο Σύστημα Διαχείρισης της Δράσης Βοήθεια στο Σπίτι αναφέρεται μόνο στο μέρος της Δράσης που είναι επιλέξιμο για χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και όχι στο σύνολο της. Σε αντίθετη περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος διακοπής της λειτουργίας των Δομών με σημαντικές δυσμενείς κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις για τους εργαζόμενους και τους ωφελούμενους, ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία.
 Οι δομές / δράσεις / προγράμματα Βοήθεια στο Σπίτι και Κοινωνική Μέριμνα θα πρέπει να συνεχίσουν να υλοποιούνται και να εξυπηρετούν όλους τους ηλικιωμένους καθώς και μη ηλικιωμένους (ΑμεΑ, κ.λπ.) που χρήζουν υποστηρικτικών κατ΄ οίκον υπηρεσιών δωρεάν, χωρίς καμία οικονομική συμμετοχή των ίδιων των ωφελουμένων.
 Βασικός σκοπός της δράσης θα πρέπει να συνεχίσει να είναι η παραμονή όσων χρήζουν βοήθειας στο οικείο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, η διατήρηση της συνοχής της οικογένειας των ηλικιωμένων, η αποφυγή χρήσης ιδρυματικής φροντίδας και καταστάσεων κοινωνικού αποκλεισμού, καθώς και η εξασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης με συνέπεια τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.
 Οι δομές Βοήθεια στο Σπίτι και Κοινωνική Μέριμνα εξυπηρετούν πάγιες και διαρκείς ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας που στο μέλλον μάλιστα αναμένεται να ενταθούν. Η αρμοδιότητα για την κάλυψη των αναγκών αυτών ανήκει στους Δήμους και τα ΚΑΠΗ. Κατά συνέπεια θα πρέπει με νομοθετική ρύθμιση να ενταχθούν οργανικά στη Δομή των υπό σύσταση Διευθύνσεων Κοινωνικών Υπηρεσιών των Δήμων όπου λειτουργούν. Οι ήδη εργαζόμενοι σε αυτές που προσλήφθηκαν με διαδικασίες ΑΣΕΠ και διαθέτουν εξειδικευμένη εμπειρία 8 – 10 ετών θα πρέπει να ενταχθούν σε κενές οργανικές ή συνιστώσες προσωποπαγείς θέσεις των Οργανισμών Εσωτερικής Υπηρεσίας των υπό σύσταση Διευθύνσεων Κοινωνικών Υπηρεσιών των Δήμων. Στο σημείο αυτό σας υπενθυμίζουμε ότι στην πρόταση μας για τη Δομή της Διεύθυνσης Κοινωνικής Πολιτικής που προβλέπεται να δημιουργηθεί στους Δήμους στο πλαίσιο του Προγράμματος Καλλικράτης έχουμε συμπεριλάβει τη σχετική πρόβλεψη.
 Σχετικά με την στελέχωση από διάφορες ειδικότητες των προγραμμάτων «Βοήθεια στο Σπίτι» και «Κοινωνική Μέριμνα», έχει επιτραπεί μη συννόμως οι προκηρυσσόμενες θέσεις Κοινωνικών Λειτουργών να καλύπτονται ελλείψει της ανωτέρω ειδικότητας από Ψυχολόγους, Κοινωνιολόγους, Κοινωνικούς Ανθρωπολόγους, απόφοιτους της Σχολής Κοινωνικής Διοίκησης κ.α., γεγονός που αποτέλεσε κατάφωρη αδικία σε βάρος των Κοινωνικών Λειτουργών που είναι η μοναδική ειδικότητα που εξασφαλίζει τόσο την επιστημονικά ορθή όσο και την νόμιμη υλοποίηση των ανωτέρω προγραμμάτων. Μάλιστα, στο παράρτημα των ανωτέρω προκηρύξεων που αφορά τις Υποχρεωτικά παρεχόμενες Υπηρεσίες ανά ειδικότητα και συγκεκριμένα στην ειδικότητα του Κοινωνικού Επιστήμονα (δηλαδή Κοινωνικοί Λειτουργοί, Ψυχολόγοι, Κοινωνιολόγοι) περιγράφονται τόσο στους τομείς των παρεχόμενων υπηρεσιών όσο και στις ενέργειες και υποενέργειες των τομέων αυτών μεταξύ άλλων τα εξής : Λήψη Κοινωνικού ιστορικού, Αξιολόγηση και ιεράρχηση Κοινωνικών αναγκών, Υποστηρικτική Κοινωνική Εργασία, Υποστηρικτική Κοινωνική εργασία ατόμου, Υποστηρικτική Κοινωνική Εργασία οικογένειας. Με τον τρόπο αυτό ανατίθενται σε άλλες ειδικότητες όπως του Ψυχολόγου και του Κοινωνιολόγου, καθήκοντα που σύμφωνα με το Π.Δ 23/92 καθήκοντα αυτά μπορούν να τα ασκούν μόνο οι έχοντες Πτυχία Σχολών Κοινωνικής Εργασίας ημεδαπής ή Αλλοδαπής και οι κάτοχοι της προβλεπόμενης για το επάγγελμα του Κοινωνικού Λειτουργού, Άδειας Ασκήσεως Επαγγέλματος.
 Για τη διασφάλιση της ποιότητας κρίνεται σκόπιμη α. η έκδοση υπουργικής απόφασης που θα καθορίζει τις ελάχιστες προϋποθέσεις σε προσωπικό, υλικοτεχνική υποδομή, τον καλυπτόμενο πληθυσμό κ.α, β) η σύνταξη εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας κάθε Δομής Βοήθειας στο Σπίτι στο πλαίσιο της Διεύθυνσης Κοινωνικής Πολιτικής κάθε Δήμου, όπου με σαφήνεια θα περιγράφεται η στελέχωση κάθε Δομής, οι κτιριακές εγκαταστάσεις της, οι παρεχόμενες υπηρεσίες της, οι ωφελούμενοι της και οι ημέρες και ώρες λειτουργίας της. Επιπλέον, για τη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών θα προβλέπονται αναλυτικά όλες οι ακολουθούμενες διαδικασίες καθώς και συγκεκριμένος μηχανισμός παρακολούθησης και αξιολόγησης της λειτουργίας της δομής. Επιπλέον, στο παράρτημα του κανονισμού λειτουργίας θα επισυνάπτονται πρότυπα έγγραφα και οδηγοί για όλες τις κρίσιμες διαδικασίες.
 Για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των Δομών θα πρέπει η χρηματοδότηση για τη λειτουργίας τους να είναι εξασφαλισμένη από εθνικούς πόρους.
Επειδή γνωρίζουμε το μεγάλο αριθμό των ανθρώπων που εξυπηρετούνται από τις δομές «Βοήθεια στο Σπίτι» πανελλαδικά και τις κοινωνικές ανάγκες που καλύπτονται, σας επισημαίνουμε ότι αν εμμένει η Πολιτεία στην αλλοίωση του βασικού χαρακτήρα των δομών που αφορά την Παροχή Πρωτοβάθμιας Κοινωνικής Φροντίδας σε όλους όσους την έχουν ανάγκη και όχι επιλεκτικά σε όσους διαθέτουν συγγενείς και μάλιστα ανέργους θα υπάρξουν δυσμενείς οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες για τους 150000 ηλικιωμένους και Αμέα και τους 4500 εργαζόμενους των Δομών τις οποίες θα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο να αποτρέψουμε.
Είμαστε πάντα στη διάθεση σας για κάθε περαιτέρω διασαφήνιση και συνεργασία.

Για το Δ. Σ.
Η Πρόεδρος Ο Γεν. Γραμματέας




Ευαγγελία Χαλβατζά



Γεώργιος Λουκάς


Κοινοποίηση:
1. Υπουργό Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης, κα. Κατσέλη
2. Γενικό Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και Άλλων Πόρων, κ. Θ. Τσέκο
3. Σωματείο Εργαζομένων Βοήθεια στο Σπίτι